Gluten Hassasiyeti Nedir, birçok kişinin yaşadığı ancak adını koyamadığı bir dizi sorunun kaynağı olabilir. Şişkinlik, yorgunluk veya “beyin sisi” gibi şikayetleriniz varsa, bu yazı tam size göre. Bu rehberde, gluten hassasiyeti nedir, en yaygın belirtileri nelerdir, çölyak hastalığından farkı nedir ve nasıl yönetilir gibi en çok merak edilen soruları yanıtlıyoruz.
Gluten Hassasiyeti (Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı) Nedir?
Gluten Hassasiyeti, aynı zamanda Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı (ÇDGD) olarak da bilinir. Bu durum, çölyak hastalığı veya buğday alerjisi testleri negatif çıkan kişilerde, glutenli gıdalar tüketildiğinde çeşitli fiziksel ve zihinsel belirtilerin ortaya çıkmasıdır. Özetle, vücut glutene karşı bir tepki verir, ancak bu tepki çölyak hastalığındaki gibi bağırsağa zarar veren otoimmün bir saldırı değildir.
En Yaygın Gluten Hassasiyeti Belirtileri Nelerdir?
Gluten hassasiyeti belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve genellikle gluten tükettikten birkaç saat veya gün sonra ortaya çıkar. İşte en sık karşılaşılanlar:
- Sindirim Sistemi Sorunları:
- Karın ağrısı ve kramplar
- Şişkinlik ve gaz
- İshal veya kabızlık
- Sindirim Dışı Sorunlar:
- “Beyin sisi” (zihin bulanıklığı, odaklanma güçlüğü)
- Kronik yorgunluk ve halsizlik
- Baş ağrısı ve migren
- Eklem ve kas ağrıları
- Deri sorunları (döküntü, egzama vb.)
- Depresyon ve anksiyete
Çölyak Hastalığı ile Gluten Hassasiyeti Arasındaki Fark Nedir?
Bu en çok karıştırılan konulardan biridir. Aradaki temel fark, vücudun glutene verdiği tepkinin mekanizmasıdır.
- Çölyak Hastalığı: Genetik yatkınlığı olan kişilerde glutenin tetiklediği, bağışıklık sisteminin ince bağırsağa saldırdığı ciddi bir otoimmün hastalıktır. Teşhisi kan testleri ve biyopsi ile konulur.
- Gluten Hassasiyeti: Bir otoimmün hastalık veya alerji değildir. İnce bağırsakta hasar oluşmaz. Teşhisi daha zordur ve genellikle diğer durumlar elendikten sonra konulur.
Gluten Hassasiyeti Testi Var Mı? Nasıl Teşhis Edilir?
Şu an için gluten hassasiyetini kesin olarak teşhis eden spesifik bir kan testi veya biyopsi yoktur. Teşhis, genellikle bir dışlama süreci ile yapılır:
- Doktor Kontrolü: Öncelikle doktor, belirtilerinize dayanarak çölyak hastalığı ve buğday alerjisi ihtimalini testlerle ekarte eder.
- Eliminasyon Diyeti: Bu testler negatif çıkarsa, doktorunuz sizden en az 2-4 hafta boyunca tüm glutenli gıdaları diyetinizden tamamen çıkarmanızı ister.
- Gözlem: Bu süreçte belirtilerinizde belirgin bir düzelme olursa, gluten hassasiyeti ihtimali güçlenir. Teşhisi doğrulamak için bazen gluten yeniden diyete eklenerek belirtilerin geri gelip gelmediği gözlemlenir.
Gluten Hassasiyeti Tedavisi: Ne Yemeli?
Gluten hassasiyetinin bilinen tek etkili tedavisi, katı bir glutensiz diyet uygulamaktır. Bu, beslenme düzeninizde bazı önemli değişiklikler yapmayı gerektirir.
- Uzak Durulması Gerekenler: Buğday, arpa, çavdar ve bunlardan yapılan ekmek, makarna, bulgur, hamur işleri, bira ve birçok işlenmiş gıda.
- Güvenle Tüketilebilecekler: Tüm sebze ve meyveler, işlenmemiş et ve balık ürünleri, yumurta, süt ürünleri, bakliyatlar, fındık ve tohumlar, kinoa, karabuğday, mısır ve pirinç.
